In ta‘ vo haüt, di laüt bizzan neméar baz z’èzza. Tüat süachan aff Google zo venna hundartar diète, ummana strembatar baz d’åndar, un alle vorhóazan zo machanaz gesùnt, magar un schümma. Ma höart vil ren vo “clean eating”, “paleodièta”, “low carb”, “dièta vegana” un no vil mearar. Ma baz böllnsa muanen, alle dise fremmegen börtar? Hefpar å pinn “clean eating”, boda iz inglés vor “plittegez gièzza”: in åndre börtar, èzzan lai di frutte vo dar earde un vo dar natùr, daz peste vrisch von gart, åna zo legada vil darzùar.

Übaràllz in di statt, di laüt håm biane zait zo khocha un soin gebónt zo khoava vil vertegez gièzza von supermerkà, voll pitt konservént, varm un åndre sboineràin. ’Z iz hoatar ke èzzan asó alle tage mage nèt soin gesùnt.

An lestn, “clean eating” billz muanen nicht åndarst baz “èzzan azpida tüan di baké”, eppaz boda, da ka üs, anìaglaz khinn vorstéat, ma ’z soinda studjös bodada drau schraim gåntze libardar – un laüt bodase khoavan! Eppaz gåntz åndarst iz di “paleodièta”: azpida khütt 'z bort, billz muanen èzzan azpi di laüt vo dar stuazait, boda håm gelebet vo dar katza un vo daz sèll bosa håm augelest in di beldar: an lestn, lai vlaisch, frutte un gegrés.

Haltante kunt ke di laüt, in da sèll zait, håm gelebet nèt lengar baz 20, 25 djar, a söttana dièta parìrtmar nèt soin sovl gesùnt: ’z menglnda bichtege minerél un vitamìn boma vennt in khorn, in di milch, in khes, in di legùmi un asó vür. Daz gelàichege varlért vor di vedjetarié, boda èzzan khumma vlaisch un khumman visch, un vor di sèlln boda vorzìchtn in karboidràte (low carb): proat, ris, bigln, pult un asó vür. Übar di “vegé” – makma khön asó? – berata vil z’schraiba, ma disa bòtta habar nèt genùmma platz.

Tüat khön ke sa èzzan nicht boda khint von vichar: ne milch, ne öala un no mindar vlaisch. Ma ’z iz no nèt allz: nèt lai ’z gièzza mocht soin “vegå”, ’z geplèttra, di schua, di soaft, di salbe vor in mustàtz un allz daz sèll boma nützt o.

Ma vorstéat ke ’z iztada hintar a gåntza birtschaft boda mövart vil, vil gèlt. No a bòtta: èzzan asó mage nèt soin gesùnt, übaràllz vor di khindar! An lestn dar sinn vo anìaglana dièta iz zo geba eppaz au, sovl bi ’z berat plittegar tozze.

Ma ’z mentsch – asó habar gelirnt ka schual – iz vo natùr an “allzvrèzzar”: ombrómm schöllataren nèt gòdarn alle di guatn sachandar boden schenkht Gottarhear? Un magàre, a tiabas a bòtta, günnenen a khlummana sünt o: a tökkle tschokolàta, a snit turt pitt gemèkkatn ruam, a vrischa bira un a drai patètla håm no nia getöatet niamat un soin “güatzla” boda süazarn ’z lem.

Soin luste un kontént iz bichte vor di seal un vor di gesùnthait o. Sichar, ’z soinda laüt boda, peng inan beata odar inaran alerdjìa, mang nèt èzzan allz: in dise kase iz hèrta bichte rensan pinn dokhtur. Ma vor berda iz gesùnt un bill stian asó, izta lai a dièta alùmma: èzzan alladarsòrt − natürlich pitt maz.