cimbri

Tönle Bintarn in cimbro (28)

Il romanzo di Mario Rigoni Stern nella traduzione di Andrea Nicolussi. Stampa a cura del Servizio per la Promozione delle minoranze linguistiche locali della Provincia



’Z iz asó sidar ettlane djarhundart, atz ununzbuantzekh vo setembre in tage vo San Matio di kentsch, di kholar un di manèkkar vennese zo vaira, un, verte da groaz miss, gianza alle pittnåndar pa birthaüsar un kontratarn zo khoava odar zo vorkhoava khes, holtz un zo reda vo bia ’z izta gånt ’z djar un bia ’z barta gian ’z djar boda bart khemmen. Disan stroach però mearar baz vo soin afare håmsa alle geredet von kriage un von sèll boda håm geschribet di djornel. In di botege von Puller anvetze baz vo tregarai un finantzìarn hattma geredet von Balcani, von Taütschlånt, vodar Russia, odar von Bèldjo un vil vert soinda khennt augeroatet stattn boda soin gest z’arbata ünsarne khnappn un aisanpånar.

’Z Tönle Bintarn iz gest khennt abe von pèrge un izzese gest augehaltet afte etzan von kamou; in di kurt von Gèrtele hattz gehatt getust di öm un in tage vodar fiara hattz kontratart soi boll pinn marként un hatt gebunnt sovl gèlt azpesen nia berat impitet. Ma ditza hatten nètt parirt soin eppaz guatz, ombromm balda ’z gèlt iz asó vil, varlertz bintsche. Asó in sèll abas izzen getrunkht a drai tatzan boi kartza vil, ’z hattz hèrta getånt, in abas vo San Matio, balz iz gest übar di bèlt o. Gianate zuar huam hattz gemèzzt in bege in di baitom, un dar hunt, a tiabas a bòtta, izzese augehaltet zo paitanen; ’z hatt getrofft soldàn boda soin gest frai un håmen någehoket eppaz zo trètzaz. Kan Grebezar hattz gevånk dar Sèpp von Pün, a djungar khüdjrar, boda pinn gèlt gebunnt affon pèrge, izzen gebest gekhoaft a par djüste schua pitt ledar untar pinn brokkn, un allar stoltz hattarse gehaltet gepuntet umen hals her.

Da soin gånt pittnåndar, un dar arm Sèpp hatt gemucht auzlüsnen alle di stråmbanade boda ’z Tönle hatten augetschöttart, übar ’z kriage, übar biavl ’z khosteta di boll, odar afte soldàn, odar no, affon kastèll vo Praga, affon Rodolf von Habsburg, übar di ståmpn boz hatt vorkhoaft vor vil djardar, afte ross von Ungarn; allz augemischt in an gåntzan durchanåndarn. A tiabas a bòtta izzese augehaltet tortemitt in bege un izzese postart affon lång stèkh un hatt gemacht verte aniaglaz gereda khödante: «Ostiadefero i hånnara gesek ploaze, ma du, moi khinn, barstara seng vil mearar baz i!»

’Z iz gerift dahumman, un azpi ’z iz getretet inn in di khuchl hattz gesek prinnen ’z vaür in heart ma dar lumì iz no gebest z’zünta, un izta nètt gest soi baibe zo paitanen azpi hèrta, sidar vürtzekh djar, ’z izzen lai khennt dar khnopf in hals un traurege pensiare håmen gedrukht umme ’z hèrtz her un di khugl iz lai vorgånnt. Zo mischa au di pult in khezzl izta gest soi snur un nètt soi baibe azpi alle tage dòpo toat soi muatar, un di nevon håm alle gesbiget un geschauget zuar in vaür. Njånka soi sunn Peatar iz nètt gest afte tür zo pipara da lång pipa, azpi dar hatt hèrta getånt dòpo gevüatart ’z vich. ’Z Tönle izzese genempart in vaür un hatt ågeschauget di snur ena zo reda, da soinse vorstånt lai pinn oang. Un ’z baibe hatt gezoaget pinn khopf, sovl azpi zo khöda: «Di iz au aft obar in di khåmmar.»

’Z iz gånt loavante pa stiang au, zöbrest hattz gevuntet di tür vodar slafkhåmmar spalankart, aftnan traf izta gest gehenk di lantèrn. Soi baibe iz gest nidargelekk in daz groaz, vaüchtane pett, un hatt auzgeschauget asó khlumma un magar un hatt gezoget an sbern atn, in mustatz iz gest allz bofitzt. Dar Peatar iz gestånt augeluant züntrest in pett ena zo mövrase.

’Z hattar genump a hånt in di soinen, di iz gest durr un gevrort, di edar plabe un gesbollt; si hatt offegetånt di oang un hatt gesüacht zo machanen a khlummaz lècharle. Dar Peatar hatt khött: «I hån geschikht in Kharl zo rüava in dokhtur. Hattaren nètt bokhennt? Balbar soin gekheart bidrumm vodar fiara hattze geböllt azpar gian affon Moor zo lesa patatn. Balda oine iz gånt di sunn izzese nètt gehöart garècht, alora hånnese abegeprenk dahuam afte akhsln. Si khütt ke di vriart; di Brigida hattar gelekk in barm kuadrèll züntrest in vüaz.»

’Z Tönle hatt lai geschüttlt in khopf un hatt genemparn di karege. ’Z iz gestånt sèmm vest zo schaugase å un zo haltanar di hent gevrort azpi an aiszokkl; si hatt bidar offegetånt di oang, di nas hatten parirt soin khennt dünn dünn, un dar mustatz magar magar, voll pitt sött khlummane fitzan. Di haut, tunkhl, gepratet vodar sunn von èkhar, laise laise iz khennt grisat azpi di èsch, ’z har, gezoget hintar un augevånk pittnan pumman strelele, muchtar håm gètt fastidio ombromm di hatt gesüacht pittnar hånt auzzolükraz. ’Z Tönle, süachante zo tüana daz lesegarste boz hatt gemök, hattar geheft a pizzle in khopf. (28. / continua)













Scuola & Ricerca

In primo piano