CIMBRI

Tönle Bintarn in cimbro (7)

Il romanzo di Mario Rigoni Stern nella traduzione di Andrea Nicolussi. Stampa a cura del Servizio per la Promozione delle minoranze linguistiche locali della Provincia



Bazda ’z Tönle Bintarn hatt getånt in finåntz, hattmaz lai darvert in gåntz lånt, bahemme sovl bida berat gest dar telèfono, ånka azta nonet khummadar iz gest. Dar pretór hatt geschaft azta khemm någesüacht; dar untarprefèkt hatt gerüaft in khunege komisardjo von pintarn, in komandånt von finéntz un in sèll von karabinìarn. Ma daz meararste vo alln hattmasan geredet in di botege von Puller, dar barbìar un schuastar, boda hatt zuargelest un auzgelatt informatziong vor übartregar, pintarn, impiegètt un birtn, botegìarn un furìarn, manèkkar un kentsch, katzadör un faffan.

No daz sèll mal, antånto azza håm gèzzt, di ufitzìarn vodar draiunsèrtzegaren kompanjia håm geredet übar daz sèll boda vürizgestkhennt. A par djunge ufitzìarn von Piemonte håm obarkhött bia ’z tüanda dise laüt, un bi bill da soin; da håm o gedenkht in sèll stroach boda dar kapitå Casati, hatt gemucht gian pittnar kompanjia bersaldjiarn auzohalta a hundart månnen boda, åna zo vorsa nicht niamat håm geböllt auzhakhan gehültz in di beldar von kamou. Baz gloamsa disedanen... Ma dar tenente Magliano, boden hèrta izzen gètt zo tüana zo nemma zèrte djunge vodar hoachebene soldàdo untar imen, izzese gedenkht ke dar sèll boda hatt gehatt ferìrt in finåntz, iz gest pròpio untar imen baldar er, djüsto auz vodar schual, iz khennt geschikht azpi djungar ufitzìar in ünsar lånt, un asó hattar lai geschaft alln zo hakhaz abe un hatt gemacht singen an kantzu bodar hatt gehatt geschribet er sèlbart nå inar altn melodì. Dise soinz gest di börtar von kantzù: "Sul cappello portiamo un trofeo dei reali di casa Savoia lo portiamo con fede e con gioia viva l'Italia e i suoi sovran, scavalcheremo le mura di Trento".

Pensart, ke ’z Tönle Bintarn vor ’z hatt gemacht in alpì pinn sottotenente Magliano, iz gest a soldàdo vodar landwehr in Budweis auz in Boemia, pinn madjiór von Fabini. Balz hatt gehatt verte in soldàdo dòpo viar djar un iz gekheart bidrumm dahuam, ünsar lånt hatt gehatt gebèkslt padrù: in vuaz von Franz Joseph istada gest inngetretet dar Vittorio Emanuele.

In ta’ darnå in sèll schaüla sachan boda vürizgestkhennt, ’z baibe von Tönle iz gånt in lånt pitt zbölf odjarn un a par kile zükkar in di spòrtl. Vorse iz gånt durch in platz von prunn, izzese augehaltet hintar in kantou von Stèrn zo ziaganar abe di fötsch un zo leganar å di hosan un a par vairtaschua, dena izzese a pizzle hergezoget un iz gånt sin kan haus bose hatt gesüacht; di iz gånt lai garade au pa stiage von avokàtt Bischofar. Dar avokàtt, azpe dar hatt gehöart di tritt afte stiage, iz khennt auvarzalt, zo macha inngian daz arm baibe. Dar hatt vorgeschikht da khlumma nètza bodar sèmm hatt gehatt zo haltanen a pizzle kompanjia un zo bischa ’n abe di kuadre vo Garibaldi un Mazzini pittar hånt postart afta bait stirn. Dar mucht bizzan, ke vo djungom dar månn iz gebest pinn Daniele Manin in Venezia un dena pittar Zimbrische Ledjon au in di Vesandar zo geba kontro in österraichan un in kroèt von Radetzki.

«I boaz sa allz» hattar khött zuar in baibe un hattz gemacht nidarsitzan. «Vor a pizzle zait, aür månn, beratz pezzar azzarse nètt lazz seng ummanåndar. Izzar nètt sa gest gånt in ar bòtta auz in Stiria z’ arbata in di gruam vo aisan? Odar? Bènn, azzarda bidar khear zo giana, siånka azzar iz åna kontràtt; in bege khenntaren. Un dena bartar boll vennen bia zo schikhanaz her a pizzle gèlt zo ziaga vür; an lestn iz hèrta pezzar in di miniarn vo aisan baz in di khaich. I hån sa geredet pinn questor, ma asó azpida da soin gånt di sachandar, bartz soin mèchte sber, est azpi est, azzarsan mage drauzkhemmen bolvl. Pittar zait, furse bartma eppaz mang tüan. Vor dise earstn månat barte süachan zo machanaz eppaz håm zo pit von monege.» Dar avokàtt Bischofar hatt geredet ainfach, un åntze, baldar hatt geredet pinn laüt von lånt hattar genützt mearar börtar in da alt zung alz atz vitschentinar odar atz belesch, asó håmsen vorstånt pezzar. Verte zo reda, hattar gegrüazt daz arm baibe un hatt nètt geböllt, ne in zükkar ne di odjarn, ma lai az trage an gruaz soin altn tschell, Christian Sech, pasarante vorå soin haus. (7. / continua)













Scuola & Ricerca

In primo piano