CIMBRI

Dar kholl: an alta arbat von Zimbarn



Frassino, carpino, faggio, nocciolo e betulla, tagliati ed accatastati ad arte, sono gli ingredienti di un rituale millenario tipico della Montagna alta del carbon, come veniva chiamato una volta l’Altopiano della Lessinia: la Kholgruabe – la Carbonaia – era il procedimento con cui i vecchi Cimbri veronesi producevano il carbone che poi rivendevano nelle città delle valli venete fin dal Medioevo. Un camino di terra da riempire con braci e pezzetti di legno verde, una combustione lenta sorvegliata dai carbonai giorno e notte, perché tutto si svolgesse secondo le ligie regole del carbone, erano un vero e proprio rituale dell’antico oro cimbro, tipico di questi mesi di primavera tra maggio e giugno.

’Z iz gest da eltarste von arbatn boda soin khennt gemacht aft ünsar hoachebene, un boda hatt zuargemachtrivan di earstn laüt, un furse iz o gest da earst arbat boda iz gånt vorlórt vor hèrta. ’Z iz aromài darkhennt, nå alln in studie boda soin khennt gemacht vo dar Soprintendenza ai Beni Archeologici vodar Provìntz vo Tria un von Dipartimento vo Scienze dell’Antichità vodar Università vo Padova, ke sa 1200 djar vor Gottarhear afti hoachebene soinda gest ploaz övan boda soin khennt gemacht un genützt auzzoschmèltza in khupfar von khnottn. Vo disan sachandar azma böllt dar Dokumetationszentrum Lusérn hatt an auzlegom boda iz offe daz gåntz djar. A par tausankhtar djar spetar afti ünsarn pèrng hattma bidar ågeheft z’sega tempfan da un danå, neméar vor di forne von khupfar ma vor in kholl. Ünsarne beldar vo puach, esch un håmpuach håm gètt daz djüst holtz boma hatt gehatt mångl zo macha in kholl, daz sbartz golt boda in tal un fin in di stattn håmsa genützt azpe in ta‘ vo haüt in petròldjo. Ma pròpio pinn petròldjo spetar dar kholl hatt vorlórt bèrt, un di kholgruam soin gånt laise laise sparìrante, un pitt disan ’z gebìzza von laüt afti tèknike un afti matardjél boda soin khennt genützt auzomachase. In ta‘ vo haüt di laüt boda khånen aumachan a kholgruabe zeltmase aftna hånt alùmma un vor ditza mochtma dokumentàrn baz sa bizzan un allz bazzaz mang lirnen. Ummadar vo disan iz dar Nello Boschi vo Ljietzan, in Lessinia, bodar aumacht alle djar pittar hilfe vo soin sunn Giorgio, a kholgruabe azpe ma hatt usitàrt tüan bobràll afti zimbarn pèrng. Vor a par djar, di zboa månnen soin zuarkhennt atz Lusérn o, zo macha au a kholgruabe in spòrtplatz nåmp dar Kirch. Ploaz laüt soin gest zuargerift z’sega, furse vor da earst bòtta o, di schümma un bichtege traditzióng von zimbarn boda nètt schöllat gian vorlórt. Eppaz anvétze gåntz naügez un boda hèrta någeat in kholl, iz di Birra dei Carbonai, a bira - hèrta gemacht nidar in Lessinia pinn kholl – bodase hoazt Bir ‘un Koular‘ un Ljetzan. Disa bira iz sbartz un khinnt gemacht in di tang vodar kholgruabe. Sichar eppaz kurdjósat boda bill machan khennen hèrta mearar ünsarne burtzan.

AvT

Didascalia foto: Foto di Giorgio Boschi













Scuola & Ricerca

In primo piano