cimbri

Tönle Bintarn in cimbro (18)

Il romanzo di Mario Rigoni Stern nella traduzione di Andrea Nicolussi. Stampa a cura del Servizio per la Promozione delle minoranze linguistiche locali della Provincia



Zboate kapìtl

Di zait iz vorgånnt, un ummaz a djar ’z Tönle izzese gevuntet a Praga, sèmm izzen khennt in sint zo haba gehöart khön, ke a paeså, boda hatt gehoazt Andrea Raconat, sunn vonar parénte, di Katina Püne, iz gest khennt ufitzìar vodar khoasarenn Maria Ånna Karoly, boratet pinn Ferdinånd von Osterraich khuneg von Lombardo-Veneto, un iz khennt geschafft vo disarn alz vorsitzar von khosarnkhèllarn. ’Z Tönle hatt gevorst in pintarn z’sega bisa khennatn disan månn un sikome dar hatt gehatt boratet di tochtar von Pürgarmaistar, Sabokta, iz nètt gest malamentar vennen in palatz bodar hatt gelebet.

’Z Tönle iz khennt ågenump garècht, dar paeså boda iz nemear gest gekheart bidrumm in ünsar khlummana huamat darsidar ’z djar 1886 un hatt gehatt eppaz darvert lai durch di post, odar lesante di fòldje, hatt geböllt bizzan allz daz sèll boda vürizkhennt dahumman, von vraütn, von tschelln, von nachbarn, vo baz ’z machanda auz di kamoündar un di groazan boda håm geschafft in lånt. Dar Andrea Raconat, hatt geböllt azta ’z Tönle haltze au z’tschoina, zo tisch pitt imen un pitt soin baibe un pinn khindarn un bidàr siånka iz gest vort vo huam vo a söttana baila zait, disar ufitzìar hatt no isorirt azpi a khinn un izzen khennt dar khnopf in hals zo höara no ren da alt zung von vetar un zo höara nem un börtar bodar hatt gehatt pensart vorgèzzt vor hèrta. Soine laüt håmen ågeschauget ena zo vorstiana: da håmen nia gesek asó luste un kontent.

Verte z’tschoina, di zboa månnen soinse gespèrrt inn alumma in a khåmmar von palatz, dar Andrea Raconat izzen gemacht trang zboa bòtzan boi un dena soinsa gestånt sèmm a gåntza baila zo kontarasen vo balsa soin gest poade khindar in khlumma lånt au affon pèrge. Un asó, disar ünsar paeså un bait parente, hatt gevuntet in Tönle a guatana arbat, azpi gertnar in kastèll vo Hradcany, in Mala Strana.

’Z hettat gemak stian sèmm vor hèrta, ma balda afte gert un afte tèchar vo Praga izta gevallt dar earst snea, hattz gehöart starch in lust zo kheara ka haus. Nètt vor nicht izzese gehoazzt: Bintarn.

’Z hatten gevånk a groazez geinsorira; ’z hatt insorit von bill magar khèrschpuam obar ’z tach pitt stroa un vo allz daz sèll boda iz gestånt untar. Azpida da iz gest eppaz bodaz hatt geschupft zo giana vort ka lånngez, asó, eppaz no sterchar, hattz hèrta gemacht khearn bidrumm ka herbest; ’z iz gest eppaz sterchar baz aniaglana böllkot, asó azpi da vorgian di stadjongen, azpi da di vögl båndarn, azpi da di sunn oinegeat, un dar må kreschart odar kalart, asó ’z Tönle Bintarn hatt geböllt khearn dahuam.

’Z Tönle hatt någetånt in lestn sachandar: pinn durr loap hattz gedekht di bòkkldörn, gehakht raso di roasan boda bidar hettatn geplüant ka lånngez, auzgegrabet un gelekk tschèrm inn in rovolt di patatn von dalie, untargehauget in mist in di gert un an lestn augekhert danidar bobrall.

’Z hatt gegrüazt soin schaffar, un in schaffar von kastèll, un iz gånt nidar in di statt zo grüaza in paeså.

In sèll abas vo ditzembre o, dar ufitzìar, boda hatt geschafft di khèllerai von khoasar, hatt geböllt azta ’z Tönle haltze au z’ tschoina pitt alln soin laüt, un balzase soin gegrüazt dar arm månn izzese auvorkhnüpflt, asó starch hattar insorirt. «Schaugebollau zo grüazamar di vraütn vo moinar muatar un ünsar kontrada, un in Moor.» In dise bintsche börtar soinda drinn gest di schümman spilar von djungen djardar, di vaürdar ka lånngez, di èstla in balt von summar, di raitar atz ais pinn slitle. (18. / continua)









Scuola & Ricerca



In primo piano

Il dramma

Due giovani hanno perso la vita in due distinti incidenti in Alto Adige

Ieri, domenica 5 maggio, Raphael Wieland è morto a 14 anni lungo la statale a sud di Bressanone, in sella alla moto del padre (quest’ultimo rimasto gravemente ferito) in uno scontro con un’auto. Nella notte tra il 4 e il 5 maggio Jakob Kahn di 20 anni si è schiantato con la sua vettura in Val Casies