Epparùmmaz barten sichar gedenkhan: vor a par djar, durch a Robån, hattma gemacht in protzèss in per zo haba gepòkht ettlane öm au atti laitn vo Slege. Ma vorstéat ke ma hatt nèt getånt sul sèrdjo: 'z iz gest lai a schauspil, augelekk zoa z'zoaga in laüt ke dar per hatt khummana schult, ombrómm dar tüat lai daz sèll boden schafft soi natùr: pòkhan di vichar zo vrèzzase. Vüarn a vich in rècht, in ta' vo haüt, parìratz soin eppaz stråmbatz, ma fin vor a par hundart djar iz gest eppaz gåntz normàlegez boda hatt gemacht maravédja niamat. Seånka azta in da sèlln zait soinda gest khummane aute, gian nå in bege iz gest nèt mindar perikolósat baz haützotage: 'z soinda gest, defàtti, alladarsòrt vichar boda håm ummargeloft frai: sboi, öm, goaz, khüa, hunt un asó vür. Vil vert dise vichar soin khent zorne un håm någeloft in laüt un, a tiabas a bòtta, epparùmmaz hatten getånt schaüla bea. Balz iz vürkhent asó, 'z vich iz khent gevüart in rècht: ma hatten gètt an avokàtt, augelest di akùsa (atz latòi!) un gemacht in protzèss sovl bi 'z berat gest a mentsch. An lestn, dar bandìtt pitt viar tschattn iz quàse hèrta gånt zo geriva letz: augehenk, vorprénnt, dartrúnkht, darbürget odar bogràbet lente. Asó hattma usitàrt von XIV fin in XVII djarhundart quàse in da gåntz Euròpa, übaràllz in Taütschlånt, in di Svaitz, in Olånda, in Fråntscha un in Beleschlånt o, azpe ma mage lesan in ettlane briavan bodaz soin gerift fin in ta' vo haüt. Da lestma vo sboi, oksan un hunt boda håm ågesprunk, gepizt, gestoazt odar untargetretet khlummane khindar, vil vert töatantese. Ma ombrómm hattma gevüart in rècht 'z vich un nèt in padrù bodada hettat gemöcht drauschaung? Sichar nèt zo vortràibanen di zait odar zo machanen a par lachar: vor ditza hettatmen nia genump sovl müa. Tüat pensàrn ke vor anìaglan söttan protzèss hattma gerüavt her an djuditze laureàrt in ledje, 'z soinda khent någevorst ploaz testimòni un allz iz khent nidargeschribet gåntz genàu. Di studjös spiegàrnz asó: balda a vich hatt getånt bea epparùmman, hattma gegloabet az sai bohèkst von taüvl. Vor disa resóng, dòpo getöatet, hattma nèt getarft èzzan soi vlaisch. Disa regl venntmase sa in Alt Testamént: "Balda a khua stoazt an månn odar a baibe töatantese, möchtmase khnöttn un ma tarft nèt èzzan soi vlaisch. Dar padrù vo dar khua, anvétze, bart stian åna straf" (2 Mos 21, 28). Ummaz von lestn vichar z'soina khent kondanàrt iz gest an elefånt von zirkus pitt nåm Mary, boda hatt gehatt untargetretet in khopf soin padrù dartschèkkanten. Ma hatt gelekk in vich a kubl umme in hals un hattz augehenk pittnaran gru, a söttana genützt zo macha au haüsar. 'Z gest 'z djar 1916.

(Paolo Pergher)