Di Liliana Segre iz a belesa politìkerin un iz gekhennt in gåntz Beleschlånt z’soina ummana von biane boda håm übarlebet in Olocausto. Di Segre iz gebortet ’z djar 1930 atz 10 von herbestmånat a Milån bose hatt gelebet pitt soin vatar, Alberto Segre, un soine non. Soi muatar iz gestorbet benn di Liliana hatt njånka gehatt kompìrt a djar.

Di famìldja vodar Liliana iz gest laica un ’z diarndle hatt darvért z’soina a jüdin lai benn in Beleschlånt soinda auzkhent di ledji razziali von djar 1938 un si iz khent vortgetribet vodar schual bose hatt studjàrt.

Benn di persekutzióng von belesan juden izzese gemacht birsrar, ’z djar 43, dar tatta vodar Liliana hatt detzìdart zo lugàra soi tochtar kan tschelln boden håm geholft, nützante valse dokuméntn. Spetar però di taütschan soldàn håm ågeheft zo kontrolàra pezzar di dokuméntn von laüt un alóra dar Alberto Segre hatt vorstånt ke sa soin neméar gest sichar.

’Z diarndle hatt alóra bidar gesek soin vatar atz 10 von kristmånat, benn sa håm provàrt zo vonkìana in Svizzera; attn konfì soinsa però khent augehaltet un inngespèrrt, vornahì a Varese, spetar a Como, un an lestn a Milån.

Atz 30 von kristmånat von djar 1944, benn si hatt gehatt lai 13 djar, di Liliana Segre izzese gevuntet attnan trèno boda iz partìrt von binario 21 vodar statzióng vo Milån un hattze gevüart in kåmpo vo concentramento vo Auschwitz-Birkenau.

A bòtta gerift ’z diarndle hatt gesek vor da lest bòtta soin tatta, boda iz khent getöatet biane månat spetar.

A Auschwitz di Liliana hatt gemocht arbatn tage un nacht in a fabrika vo munitzióngen pitt åndre simmhundart baibar un diarnen vor mearar baz a djar. Di Liliana gedenkht no haüt biavl si hatt gepaineget sèmm: benn si hatt gemocht stian nakhant in fila vor di seletzióng, ’z gerüsta pinn striavan, dar hummar, dar gel stèrn, di laüs un di khelte. Allz ditza iz gånt vürsnen finn in hochnach von djar 45, benn di natzìstn håm detzìdart zo vüara alle di pridjonìarn in Taütschlånt umbrómm ’z soinda gest nå zo riva di Rüss.

In earst von madjo von djar 1945 di Liliana Segre iz khent gelatt gian benn da Roat Armata iz gerift attn kåmpo vo Malchov boda si un åndre laüt soin gest khent gevüart.

Von 776 belesan khindar boda håm gehatt mindar baz 14 djar un boda soin khent gevüart in di kemp vo concentramento, lai di Liliana un åndre 24 khindar håm übarlebet.

Haüt di Segre khempft kontro in diskriminatzióngen un vor ditza alle tage vångkse an hauf drohungen. Atz 7 von bintmånat dar prefetto vo Milån hatt asó detzìdart zo legase untar skòrta.

Ditza iz però eppaz boda haüt mochat nètt vürkhemmen un di laüt boda aukhön in a guatz mentsch azpe di Liliana Segre un boda haltn letz di åndarn soinz znichte laüt bode bill speràrn bartn soin hèrta mindar in di zukunft. (E.v.K.)